Roszczenia konsumenta w razie wystąpienia nieuczciwej praktyki rynkowej

Konsument, który padł ofiarą nieuczciwej praktyki rynkowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (dalej: ustawa) może dochodzić roszczeń wskazanych w art. 12 tegoż aktu prawnego.

O co można pozwać przedsiębiorcę?

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt. 1-3 ustawy, konsument, którego interes został naruszony lub zagrożony z powodu dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej, może żądać zaniechania tejże praktyki, usunięcia jej skutków oraz złożenia przez przedsiębiorcę jednokrotnego albo wielokrotnego oświadczenia o adekwatnej do okoliczności sprawy treści i w odpowiedniej formie (np. w określonej gazecie).

Oprócz tego pokrzywdzony konsument może żądać naprawienia wyrządzonej mu szkody na zasadach ogólnych (art. 415 k.c.), w tym żądać unieważnienia umowy przez sąd połączonego z obowiązkiem zwrotu świadczeń jak również zobowiązania przedsiębiorcy do zwrotu kosztów związanych z zakupem produktu (art. 12 ust. 1 pkt. 4).

Kolejnym uprawnieniem jest możliwości żądania zasądzenia odpowiedniej sumy na cel społeczny związany z ochroną dziedzictwa narodowego, wspieraniem polskiej kultury lub ochroną konsumentów (art. 12 ust. 5).

Rola interesu konsumenta

Art. 12 expressis verbis uzależnia możliwość wystąpienia z powództwem od wskazania przez konsumenta naruszenia lub zagrożenia jego interesu.

Nie chodzi tu o interes prawny w sensie art. 189 k.p.c., leczo o faktyczny interes gospodarczy.

Domaganie się od konsumenta by wykazał naruszenie swego interesu prawnego nie ma podstaw ze względu na jasne brzmienie przepisu.

Dla wyjaśnienia trzeba zauważyć, że interes prawny zachodzi, jeśli istnieje niepewność co do prawa lub stanu prawnego.

Niepewność ta winna być obiektywna czyli zachodzić według roztropnej oceny sprawy, nie wystarczy przeświadczenie powoda (zob. wyrok SN z 1. XII. 1983 r., I PRN 189/83).

W tej kwestii, ciekawie wygląda również sprawa klientów banków, których środki są teoretycznie zabezpieczone do 100 tys. euro.

Jednak w sektorze bankowym rzadko obserwujemy upadek / bankructwo tych instytucji – https://finanse-osobiste.pl/banki-zagrozone-upadloscia/

Tutaj przeprowadza się restrukturyzację, w wyniku której następuje najczęściej przejęcie banku przez inny.

Roszczenia konsumenta – kilka ciekawych szczegółów

Roszczenia wyliczone w art. 12 ustawy mają charakter majątkowy.

Wbrew pozorom, majątkowym jest również roszczenie o zasądzenie sumy na cel społeczny.

Dzieje się tak, gdyż art. 14 ustawy mówi o przedawnieniu tego roszczenia.

Nie jest to przeoczenie, bowiem ratio legis ustawy jest ochrona interesów ekonomicznych konsumentów.

Ustawa nie zawiera specjalnej procedury zabezpieczenia przewidzianych w niej roszczeń konsumenckich.

Wobec tego trzeba stosować ogólne przepisy o postępowaniu zabezpieczającym (art. 730 i n. k.p.c.).

Oprócz tego, omawiany akt normatywny nie przewiduje utworzenia rejestru nierzetelnych praktyk rynkowych ani nie wskazuje jako właściwego jednego sądu.

Mogą zatem pojawiać się rozbieżności w praktyce stosowania ustawy i niejednolita ocena podobnych zachowań.

Swoistym remedium są obszerne i bardzo szczegółowe „czarne listy” nieuczciwych praktyk umieszczone w ustawie (art. 7, 9).

Na zakończenie warto zauważyć, że niekiedy rozstrzygnięcie powództwa wytoczonego przez jedną osobę – pokrzywdzonego konsumenta będzie miało znaczenie wykraczające poza jego sprawę.

Wtedy jego powództwo stanie się swoistą skargą powszechną (actio popularis).

Przykładowo, korzystny dla powoda wyrok zakazujący stosowania reklamy rozpowszechnianej w całym kraju oznacza jej usunięcie z mediów, a zatem i z rynku, w interesie wszystkich potencjalnych odbiorców.

Na podstawie: Arkadiusz Michalak, Przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2008, uwagi do art. 12.